تمدن چین تنها تمدنی است که بی‌وقفه تا کنون ادامه داشته است. قدیمی‌ترین آثار استقراری در چین شامل خانه‌هایی با پلان دایره یا مربع است که پایین‌تر از سطح زمین بودند و دیوا‌رهای آن‌ها از گِل و نِی بود وسقف آن‌ها کاهگلی. فرهنگ شیان در هزاره‌ی چهارم پ.م و فرهنگ یانگ شائو در هزاره‌ی سوم پ.م در زمینه‌ی سفالگری بسیار فعال بودند. یی چینگ یا کتاب تقدیرات ، قدمت چهارهزار ساله دارد و اساس تفسیر این کتاب بر محور تغییر و تحول طبیعت است که بعدها به آیین تائو هم راه یافت که در آیین تائو، تنها راه رستگاری، هماهنگی با نظم طبیعت است. آیین بودا هم معتقد بود که انسان جزئی از طبیعت است.

• هنر دودمان های نخستین چین (شانگ، چو، چین، هان، شش پادشاهی)

-دودمان شانگ

نخستین دوره‌ی پادشاهی و هنرچین، و آغاز تاریخ مستند چین و استفاده از چرخ سفالگری، متعلق به دوره‌ی شانگ است و ازقدیمی‌ترین آثار شانگ می‌توان به مجسمه‌های سفالی و سپس مرمر سفید و سنگ یشم سبز اشاره کرد که اکثراً از آرامگاه‌های شاهان شانگ کشف شده است. از دیگر آثار شانگ می‌توان به گوانگ‌های مفرغی اشاره کرد که به شکل حیوانی ساخته می‌شدند و دارای موتیف‌های حیوانی و چهارگوش بوده و در مراسم‌های آیینی استفاده می‌شدند.

-دودمان چو

در دوره‌ی چو، آیین فلسفی کنفوسیوس و لائوتسه شکل گرفت. پایه‌ی معماری آسیای شرقی در دوره‌ی چو بنیان گذاشته شده است که معماری چوبی با کمک ستون و تیربود. دیگر ویژگی‌های دوره‌ی چو: استفاده از آهن، بیشترین کاربرد استفاده از نقش‌کنده بر روی سنگ یشم، فراگیرتر شدن استفاده از مفرغ و رواج آینه‌های مفرغی، استفاده از خط‌های کنارنمای پویا در ساخت و تزیین اشیا.

-دودمان چین

ارتش سفالین در آرامگاه شی هوانگ دی که رنگی هستن و معروف به ارتش تراکوتا یا شکست‌ناپذیر امپراتور و بهترین مجسمه‌های این دوره و رئالیستی و بزرگ‌ترین مجموعهٔ مجسمه هستند. رواج نام کشور چین، بنیان دیوار چین، احداث شبکهٔ منسجم راه‌های ارتباطی، رواج خط یکسان و سکهٔ واحد، دوره‌ی سوختن کتب و مخالفت با سنن، پروژه‌ی سدسازی و آبیاری با چوب‌های بامبو در دوجیانگ یان که امروزه هم استفاده می‌شود ولی به جای بامبو از بتن برای شبکه‌ی آبیاری استفاده می‌کنند و… از ویژگی‌های دودمان چین و خصوصاً دوره‌ی حکومت شی هوانگ دی است.

-دودمان هان

ویژگی‌های دوره‌ی هان: همزمان با اشکانیان، احداث جاده‌ی ابریشم، نخستین عصر زرین ادبیات و هنر چین، اختراع کاغذ توسط تِسای لون، شکل‌گیری نوعی وحدت در هنر چین و پدید آمدن شاخصه‌های هنر چین، شکل‌گیری تئاتر عروسکی سایه، احداث کاخ‌ها با نقاشی‌های دیواری و شکل‌گیری منظره‌پردازی چینی که آب و کوه مهم‌ترین عناصر مناظر بودند. نقاشی چینی در دوره‌ی هان بود که شکل خاص خود را به‌دست آورد.

-آیین بودایی درقرن سوم میلادی به چین نفوذ کرد و به صورت نمادین در آثار هنری به کار رفت و هنر چینی خصوصاً مجسمه‌سازی را تحت‌تأثیر قرار داد و نخستین معابد غاری و معماری بودایی در دوره‌ی هان شکل گرفت. ارنست کامبریج منبع الهام هنر چین را آیین بودا می‌داند. از مقابر، پارچه‌های ابریشمین مزین به نقاشی کشف شده است و نقاشی این دوره بیشتر آیینی و مربوط به مراسم مردگان بود و شکل سنتی و بومی داشت. احداث شهرها در جهات اصلی، ساخت مهر‌‌هایی به نام آنگ، ساختن تندیس‌های بودا، تأثیر زیاد آیین کنفسیوس در فرهنگ و هنر این دوره، رواج پرچم تدفینی در قبر و لباس تدفینی یشمی، نقوش برجستهٔ خاندان وو در شاندونگ که با موضوع مراسم خلقت و مرگ است.

• -دوران شکل‌‌گیری شش پادشاهی

از ویژگی‌های هنر دوران شش پادشاهی: رواج گسترده‌ی آیین بودایی در هنر چین و ساخت نخستین مجسمه‌های بودایی به تقلید از سبک قندهار هند و ساخت معابد غاری، رواج گونه‌ای نقاشی با آب مرکب بر روی کاغذ، رواج طومارهایی از جنس ابریشم و کاغذ برای نقاشی و نوشتن، تدوین اصول منظره‌نگاری توسط نقاش قرن چهارم به نام کوکائی چی بر اساس فلسفهٔ لائوتسه، ابداع اصول ششگانه‌ی نقاشی در این دوره توسط شی هه که این شش اصل در کتاب گوهوی آیین‌ لو در قرن ششم آمده عبارتند از:

۱ـ یگانگی طنین روح نقاش با ریتم طبیعت.

۲ـ تأکید بر ضربات قلم‌مو برای بیان شاخصه‌های درونی چیز‌ها و نوع اسکلت‌بندی.

۳ـ تناظر با شی یا ترسیم فرم‌ها.

۴ـ توجه به سنت و کپی‌برداری و تقلید از هنرمندان پیشین.

۵ـ ترکیب‌بندی بر پایه‌ی نقش و طرح.

۶ـ مناسب با نوع که مربوط به رنگ‌پردازی است.

-ابداعات و ویژگی‌های هنری دوره تانگ

ابداع تکنیک مهرکوب و گراوور چوبی و چاپ‌دستی، اوج شعر چینی، شکل‌گیری پیوند بین نقاشی و خوشنویسی، اوج شمایل‌نگاری، رواج نقاشی گل و مرغ، ساخت پاگودا. ۲ قرن میانی حکومت تانگ معروف به دوره‌ی زرین نقاشی چین است و در این دوره، گونه‌ای نقاشی شکل گرفت که دنیاگرایی و اعتماد به نفس امپراتوران را نشان داد، چاپ نخستین پول کاغذی، رواج صنعت چاپ و چاپ نخستین کتاب که دیاموند ساترا نام دارد، رواج ظروف سفالی چینی سفید و همچنین ساخت و صدور چینی‌های آبی و سفید به قلمروی خلافت عباسی از جمله ایران، رایج بودن ادیان اسلام، مسیحی، مانوی، زرتشتی و بودایی در این دوره،‌ تخصص‌گرایی در نقاشی و روند تجربه‌اندوزی در زمینه‌ی منظره‌سازی و شمایل‌نگاری، نقاشی روی کاغذ برنج و قاب چوبی و رایج شدن نقاشی منظرهٔ تک رنگ بر طومار ابریشم، خلق شیوه‌ی منظره‌نگاری موسوم به کوه و رود.

ساخت کاخ‌های چوبی با ابعاد بزرگ و رنگی با اشیا و لوازم تجملی طلایی، نقره‌ای، مفرغی و معابد مزین به نقاشی دیواری با تصویر بودا در بهشت، حمایت از هنر بودایی از جمله ساخت مجسمهٔ بودایی وایروکانا که مجسمهٔ صخره‌ای متعلق به قرن .۷م است. در غارهای هزار بودا است که از مجسمه‌های بزرگ دنیا هستند و مشابه مجسمه‌های بزرگ بودا در بامیان افغانستان و سیلان هستند. هنر مجسمه‌سازی بودایی در قرن ۷.م متأثر از سبک شهوت‌برانگیز هندی، مخصوصاً هنر رئالیستی و شهوانی دوره‌ی گوپتای هند بود و اندام را چاق و لباس را چسبان نشان می‌دادند که لباس طوری به بدن چسبیده که انگار خیس شده است. البته هنر صخره‌ای دوره‌ی تانگ، ترکیبی از سبک پرتحرک هندی و سبک خطی و آرام چینی بود. دیوارنگاره ی بودیساتوآ و بهشت آمیتا بها متعلق به غار تون هوآنگ قرن ۹.م هستند.

امپراطور وو زونگ، که پیرو کنفسیوس و مخالف عزلت‌گرایی و انصراف از کارهای دولتی و گروهی در آیین بودایی بود، چهارهزار و ششصد معبد و چهل‌هزار زیارتگاه بودایی را ویران کرد. مجسمه‌های سفالی از جمله تجار یهودی و بند بازهای یونانی، حکایت از هنر بین‌المللی دوره ی تانگ دارد. سفالینه‌های دور‌ه‌ی تانگ برخی با رنگ تزیین می‌شده و برخی با لعاب سربی. از جمله مجسمه‌های پرتحرک اسب که از حیوانات مورد علاقهٔ امپراتوران و هنرمندان بوده است و معادل گاو در هنر مصر و بین‌النهرین و ایران و هند است.

از نقاشان دوره‌ی تانگ: ژوفانگ،‌ وانگ وویی، هان گان. از شاعران دوره‌ی تانگ: توفو، لی پو. لویو مؤلف چای کلاسیک است. از دیگر ویژگی‌های دوره‌ی تانگ: استفادهٔ شورانگیز از خط و رنگ، طبیعت‌گرایی.

-دودمان سونگ شمالی

ویژگی‌های دوره‌ی سونگ شمالی: تبدیل نقاشی به مهم‌ترین هنر در دربار، اوج تکامل منظره‌سازی بزرگ یادمانی، انتقال احساس و کشیدن غول‌آسا و تکنیک ضربات بافت‌آفرین قلم‌مو موسوم به ضربات قطرات باران، تأسیس فرهنگستان هنر در کای فنگ، تکامل سفال موسوم به آسگرافیاتو یا مخطط که سفال را با نقش‌کنده‌ی گیاهی تزیین می‌کردند. دونگ یوآن از نقاشان سونگ شمالی است و امپراتور هویی دِزونگ هم نقاش و مؤسس فرهنگستان هنربود و در نقاشی پرندگان مهارت داشت.

-دودمان سونگ جنوبی

ویژگی‌های دوره‌ی سونگ جنوبی: تأسیس هنرستان نقاشی، دوره‌ی اکسپرسیونیسم هنر چین، رنسانس چین، ساخت مجسمه‌های بزرگ بودایی، تدوین اصولی برای نقاشی و فضای تصویری که تا قرن بیستم از اصول نقاشی چین بود، از رونق افتادن آیین بودایی سنتی و اهمیت یافتن آیین بودایی جدیدی به نام چان که به معنی مراقبه است. و همچنین بازگشت به آیین تائو. ساخت سفالینه‌های لعاب زیتونی تک رنگ و سفال سیژو; ریشه سفال سلادن مربوط به دوره سونگ است؛ظریفتر و عارفانه تر ساخته شدن پیکره‌ها.

از دیگر ویژگی‌های نقاشی دوره‌ی سونگ: منبع نور نامشخص و در منظره‌سازی فقط از مرکب استفاده می‌کردند. به تصویر کشیدن فضای آرام و شاعرانه و نمایانگر اوج صلح و یگانگی مبتنی بر فلسفهٔ وحدت وجود و درونگرایی عرفانی بود. اضافه شدن دو ویژگی ظرافت و زیبایی به نقاشی. پس هنر دوران سونگ نسبت به دوره‌ی تانگ، متفکرانه‌تر، ظریف‌تر و پالوده‌تر شد و مرغوب‌ترین نوع ظرف چینی اصل ساخته شدند. مفرغ‌کاری مجدداً اهمیت پیدا کرد ولی موتیف‌های کهن بدون شناخت کافی از نو مورد تقلید قرار گرفت.

-دودمان یوان

مغولان دودمان سونگ را منقرض کردند و حکومت یوان را تأسیس کردند که با حکومت ایلخانان مغول در ایران ارتباط زیادی داشتند و بر مکتب نگارگری تبریز اول و تبریز دوم تأثیر زیادی داشتند. ویژگی‌های دوره یوآن: تأثیر زیاد آئین لائوتسه و رواج مکتب فرزانه‌ـ‌نقاشان که در این مکتب نقاشی‌ها معمولاً بر کاغذ کشیده می‌شد و چوب خیزران که هر چه بر آن فشار آورده شود، خم می‌شود، اما نمی‌شکند و در چین نماد نجبای چینی است. موضوع اصلی نقاشی مکتب بِن رِن است. در کنار خیزران، نقاشی بن رن به کشیدن موضوعات طبیعت و پرتره‌ی انسان و حیوانات می‌پرداختند.

از ویژگی‌های نقاشی دوره‌ی یوآن: متروک شدن فضای مه‌آلودو رواج اشکال واضح و فضای رعب‌آلود همراه با احترام نسبت به طبیعت در منظره‌نگاری. استفاده از قلم‌زنی تند و هیجانی و رنگ‌های غنی و وفاداری به طبیعت و در عین حال استفاده از نماد و کنایه در جهت بیان موضوع.

-دودمان مینگ

انتخاب پکن به‌عنوان پایتخت چین و ساخت شهر ممنوعه به‌عنوان مقر امپراتوری که از معدود کاخ‌های برجای مانده‌ی حکومتی چین است و در عین حال بهترین نمونه‌ی معماری چوبی جهان است. احیای هنر نقاشی دوره‌ی سونگ و رواج مکتب نقاشی منظره موسوم به سبز و آبی. رواج زیاد نقاشی گل و مرغ و رواج زیاد شیوه‌ی طراحی خوشنویسی‌وار که در دوره‌ی چینگ اوج گرفت. جایگزینی تنوع رنگ و تزیینات پیچیده به جای سادگی دوره‌ی یوآن که به همین خاطر دوره‌ی مینگ را پر‌تزیین‌ترین دوره‌ی هنر چین می‌دانند و پر رنگ شدن فعالیت هنرمندان زن در دربار.

-دودمان چینگ

دودمان چینگ هم ریشه مغولی دارد و تعدادی از نقاشان دوره‌ی چینگ، پیرو سنن گذشته بوده و به سبک نقاشی یوآن کار می‌کردند و عده‌ای به سبک طراحی خوشنویسی‌وار دودمان مینگ. هنر این دوره که هنری حکومتی و محافظه‌کار بود، بر هنر روکوکو و ادوار پس از آن در غرب، اثر گذاشت. مناره‌ی امین در ترکستان چین که متعلق به قرن ۱۸م است، از آثار اسلامی معروف چین است.

ویژگی نقاشی دوره‌ی چینگ: متروک نمودن فضای مه‌گرفته و بهره‌گیری از ضربات تند قلم‌مو. تأکید بر پیش‌زمینه در منظره سازی و جایگزینی کادر افقی به جای کادر عمودی. نقاشان چینی معمولاً در کنار نقاشی‌های خود، نوشته‌هایی با موضوعات مختلف از جمله شعر، کلمات قصار، گفته‌ی خود هنرمند، جمله‌ای از یک کلکسیونر یا یک دوست می‌نوشتند.

در اکثر ادوار، نقاشی چین شامل دو مکتب شمالی و جنوبی بودکه مکتب شمالی بیشتر متأثر از فلسفهٔ کنفوسیوس و در نتیجه دنیا‌گرا و رئالیستی بود و از خطوط کناره‌نما و رنگ‌های غنی، مات و طلایی و اصول هندسی و عقلانی استفاده می‌کردند و مکتب جنوبی متأثر از فلسفهٔ تائوئیسم و رمانتیک و ایده‌آلیستی بود و در نتیجه به احوال درونی توجه خاصی داشتند.